Materialen in tijden van corona

• Morele overwegingen rond de covid-19 vaccinatie: Onder een deel van de zorgmedewerkers is er twijfel of ze dit vaccin zullen nemen. Tegelijkertijd hebben de bewoners en cliënten er belang bij dat veel zorgmedewerkers zich laten vaccineren. Met deze twijfel komen ethische aspecten in beeld. Speciaal voor zorgbestuurders, hun staf en commissies ethiek bieden wij een handreiking waarin een aantal ethische overwegingen aan bod komen. Deze handreiking is bedoeld om overwegingen en formuleringen scherp te hebben bij het maken van keuzes en niet om de ethische vraag weg te nemen. Bovendien hopen we hiermee de communicatie over dit vraagstuk binnen de eigen organisatie te faciliteren.
• Dialoog over vaccineren: Tips over het voeren van een goede dialoog over het vaccineren van zorgmedewerkers.
• Voor mensen die werkzaam zijn in de langdurige zorg (verpleeghuiszorg, psychiatrie, zorg voor mensen met een verstandelijke beperking) schreven wij een Handreiking ethische vraagstukken en corona in de langdurige zorg
• Voor de langdurige zorg is sinds de start van de crisis een bezoekverbod ingesteld. We schreven een Handreiking ethische vraagstukken m.b.t. bezoekverbod in de langdurige zorg om te helpen met de ethische overwegingen waar het bezoekverbod ons voor plaatst.
• In deze tijd spelen er veel morele dilemma’s, zeker in de zorg. Er is vaak weinig tijd om hier uitgebreid bij stil te staan. Reliëf ontwikkelde daarom de Hulpkaart voor morele dilemma’s in de zorg. Tegen een geringe vergoeding is een stapeltje (met hoge resolutie) te bestellen via info@relief.nl.
• Voor geestelijk verzorgers maakten wij een flyer met belangrijke zelfzorgtips.
• Onlangs publiceerden wij een toolbox afscheid nemen en herdenken, boordevol met tips hoe zorgprofessionals dit kunnen vorm geven in instellingen en daarbuiten

Mijn leven in kaart

Mijn leven in kaart is een van de verhaalmethoden van Reliëf. Mijn leven in kaart is gericht op ouderen die hun levensverhaal willen en kunnen vertellen en wordt veel gebruikt om levensboeken mee te maken. Maar ook om zinvolle gesprekken met ouderen te voeren, over wie ze zijn, wat ze hebben meegemaakt en over wat voor hen van waarde is. Het vertellen van het levensverhaal helpt de oudere om grip te krijgen op het levensverhaal, om ingrijpende ervaringen een plaats te geven of om de balans van het leven op te maken.

Met behulp van thematisch ingedeelde gesprekskaarten vertelt de oudere in 7 sessies, verdeeld over ca. 2 maanden, over gebeurtenissen uit zijn of haar levensverhaal. De luisteraar (een zorgverlener of vrijwilliger) maakt aantekeningen en verzamelt met de oudere beeldmateriaal. Daarmee kan de luisteraar, in nauw overleg met de oudere verteller, een levensboek maken. De methode bestaat uit 50 gesprekskaarten met een foto en duidelijk leesbare gespreksvragen. Samen met een handleiding zitten de kaarten in een stevige doos. De materialen voor het levensboek moeten zelf bijeengezocht of aangeschaft worden. Voor ouderen met dementie hebben we In gesprek met mensen met dementie ontwikkeld. Voor oudere migranten is er Mijn leven in kleur en voor een homoseksuele oriëntatie is er de Roze-vragenlijst (pdf).

Lees meer …..

Life Review in de palliatieve fase

Life review is het gestructureerd terugblikken op het geleefde leven en daarover vertellen. Onderzoekt wijst uit dat dit voor mensen in overgangssituaties van het leven behulpzaam is, met name voor hun psychisch en existentieel welbevinden. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat life review ook voor mensen in de palliatieve fase heilzaam kan zijn. Er is echte nog geen gevalideerde life review methode voor gespecialiseerde zorgverleners buiten een hospice setting. Negen zorgverleners uit de verpleging en verzorging, gehandicaptenzorg, ziekenhuiszorg en eerstelijnszorg onderzochten door middel van een vorm van actie-onderzoek de mogelijkheid van het ontwerpen van een life review-methode voor mensen in de palliatieve fase, die niet gespecialiseerde zorgprofessionals kunnen toepassen in hun eigen beroepsomgeving. Dit leidde tot het afgewogen inzicht dat een ontwikkelen van een gestandaardiseerde methode niet haalbaar is en ook niet wenselijk. Ruimte creëren voor mensen in de palliatieve fase waarin ze (delen van) hun levensverhaal kunnen vertellen is voldoende. Daarvoor dienen zorgverlener te beschikken over specifieke attitudes. Zij doen suggesties over welke dat zijn en hoe die te verwerven zijn.

Training Ruimte voor eindigheid

Ruimte binnen de zorg voor het gesprek over kwetsbaarheid, eindigheid, de dood – en niet alleen in de terminale of palliatieve fase – is geen vanzelfsprekendheid. Dat is wonderlijk, want zorgverleners worden dikwijls geconfronteerd met patiënten en cliënten die ineens voor ingrijpende beslissingen staan rondom hun toekomst.  Hoe kan je als zorgprofessional het gesprek over het levenseinde voeren met cliënten/ patiënten en hun naastbetrokkenen? Wij maakten een training om daarvoor gevoelig(er) en vaardiger voor te worden.

De training is in de praktijk gegeven in verschillende ouderenzorginstellingen en ziekenhuizen. Mede op basis van de feedback en evaluaties is de training samengesteld, bestaande uit drie dagdelen van drie uur. Doel is dat zorgprofessionals zich bewuster zijn van hun eigen denken, voelen en spreken over eindigheid en tegelijk weten af te stemmen op degene die zij zorg verlenen en het gesprek kunnen en durven aan te gaan. Kun je ruimte maken voor eindigheid: in jezelf en bij de ander? En hoeveel ruimte is er voor de dood binnen de organisatie?

Onderzoek ten behoeve van het maatschappelijk debat rond levensbeëindiging bij mensen met dementie

In het kader van de Coalitie van Betekenis tot het Einde heeft Reliëf een onderzoek ingezet naar de beeldvorming van dementie en de invloed daarvan op de vraag naar euthanasie bij mensen met dementie. Het doel van dit onderzoek is een bijdrage te leveren aan het maatschappelijk debat rondom euthanasie bij mensen met dementie. Dit onderzoek focust op de beeldvorming van dementie en welke relatie dit heeft op de vraag naar euthanasie. Om hierin inzicht te verwerven is het van belang om in beeld te brengen hoe mensen denken over dementie én hoe ze denken over euthanasie. We onderzochten deze vragen bij verschillende doelgroepen

De vraagstelling luidt : Is er een relatie tussen het beeld van dementie op de vraag naar euthanasie bij mensen met dementie bij:

• professionele zorgverleners aan mensen met dementie
• naastbetrokkenen
• mensen met dementie

De gegevens zijn verkregen door middel van een digitale enquête bij de eerste twee doelgroepen en door middel van interviews bij mensen met dementie. Over deze laatste doelgroep wordt in het tweede deel van dit verslag gerapporteerd.

Van levenskunst tot stervenskunst – diamantmodel

Het afgelopen half jaar verdiepte een groep van negen zorgmedewerkers van de ouderenzorgorganisaties Charim en Quarijn (regio Gelderland/ Utrecht) zich in het zogenaamde ‘diamantmodel’ dat is ontwikkeld door Carlo Leget. Vanuit studie van de Middeleeuwse stervenskunst formuleerde hij vijf spanningsvelden voor nu rond het gesprek over het levenseinde. Allerhande vragen zijn aangereikt om dat gesprek te kunnen voeren. De medewerkers hebben kennis genomen van dit ‘diamantmodel’ en hebben dit getoetst aan de alledaagse zorgpraktijk. Hoe gaan zij zelf in gesprek? Welke vragen stellen zij? Welke houding is gewenst? Dit leidde tot een ‘hertaling’. Download het procesverslag van deze hertaling én het aangepaste model hieronder.

Levensverhaal Centraal II – eindrappportage

Het project Levensverhaal Centraal II richtte zich op ouderen met dementie, die wonen in verpleeghuizen. Doel was om met behulp van het levensverhaal het contact met en de zorg voor deze cliënten te verbeteren, om hierdoor een bijdrage te leveren aan persoonsgerichte en humane zorgverlening. Samen met zorgverleners van drie zorgorganisaties, IJsselheem in Kampen, Driezorg in Zwolle en de Saxenburgh Groep in Ommen hebben de onderzoekers bekeken hoe zij hun zorgpraktijk meer persoonsgericht en betekenisvol konden maken. Het project Levensverhaal Centraal II is in 2018 en 2019 uitgevoerd door het Lectoraat Theologie en Levensbeschouwing van Christelijke Hogeschool Windesheim samen met Reliëf.

De pdf bestaat uit drie losse delen: Het eindverslag en de bijlagen in twee delen.

Nieuwe ontmoetingen in de marge

Tussen 1 april 2017 en 31 maart 2018 coördineerden Reliëf en de VUmc-afdeling Metamedica, in een gezamenlijk initiatief en gefinancierd door de Vereniging Bartiméus Sonneheerdt een pilottraject met als voornaamste inzet het verkennen, uitbreiden en verduurzamen van de ontmoetingsruimte rondom mensen met een ‘(zeer) ernstige verstandelijke of meervoudige beperking’, ‘autisme’, ‘doofblindheid’ en/of ‘moeilijk verstaanbaar gedrag’. Deze ontmoetingsruimte krijgt vorm en betekenis in interacties en relaties met anderen.

Hierover zijn twee documenten gepubliceerd, te openen via de knoppen:

1. Handreiking voor een gezamenlijk traject om de ontmoetingsruimte rondom mensen met ernstige verstandelijke of meervoudige beperkingen te verkennen, uit te breiden en te verduurzamen.
2. De procesrapportage van het project.

Met ouderen in gesprek over levensvragen

Tien lesbrieven over levensvragen en zingeving voor zorgverleners in de ouderenzorg

Verzorgenden in de ouderenzorg merken regelmatig dat ouderen zich vragen stellen over de zin van hun leven. De meeste verzorgenden vinden het niet gemakkelijk om ondersteunend in te gaan op dergelijke levensvragen. Deze publicatie bevat tien lesbrieven over veel voorkomende levensthema’s in de ouderenzorg. Ze biedt verzorgenden en hun teamleidsters handvatten om, al dan niet met een geestelijk verzorger, tijdens het teamoverleg te oefenen in het herkennen van en ingaan op levensvragen van cliënten.

[publicatie uit 2011]