Binnen menslievende zorg is er volop aandacht voor betekenisvolle netwerken. Professionele zorg wordt gezien als aanvulling op de zorg die in bestaande relaties gegeven en ontvangen wordt. Maar de afstemming met naastbetrokkenen van cliënten is soms moeilijk. Iepie Kroese geeft hiervan een indruk vanuit een workshop over betekenisvolle netwerken.
“Het lijkt wel alsof ze alleen maar uit zijn op ruzie maken,” verzuchten zorgmedewerkers van een pg afdeling. Ze spreken zich uit tijdens een training waarin het contact met mantelzorgers centraal staat.
Het gaat hier om enkele familieleden van een meneer die sinds kort op de pg-afdeling verblijft.
Deze familieleden hebben, zo vertellen de zorgmedewerkers, voortdurend kritiek op de zorg en gebruiken daarbij stevige taal. “We proberen rustig te blijven. Maar soms is dat erg lastig. Bijvoorbeeld wanneer een familielid gaat schreeuwen en eisen dat er nú een oplossing komt.”
Het is goed te zien en te voelen hoeveel impact deze situatie heeft op de zorgmedewerkers. Gevoelens van machteloosheid en verontwaardiging strijden om voorrang.
Maar ook is er een soort vastberadenheid om op de één of andere manier werkelijk in contact te komen met deze familieleden. Met name omdat het contact met de familie belangrijk is voor hun bewoner. Maar hoe pakken ze dat aan?
We bespreken dat het belangrijk is dat zorgmedewerkers hun eigen grenzen aangeven. Niet door te eisen dat de ander onmiddellijk rustig wordt; dit werkt eerder averechts is gebleken. De zorgmedewerkers kunnen wel aangeven wat voor hun voorwaarden zijn om het gesprek te voeren. Het is dan aan de familie om te bepalen wanneer ze daartoe in staat zijn.
Verder bespreken we met elkaar dat er achter boosheid altijd pijn ligt verscholen. Die pijn komt voort uit behoeften die niet zijn vervuld. Zoals gezien en gehoord worden, waardering krijgen en respect. Wanneer de woede zo frequent en hevig is, is dit een signaal dat het gaat om pijn die al (veel) langer bestaat. Ook al betekent dit niet dat het dan oké is om je woede op anderen af te reageren, toch verzacht dit inzicht de blik van de zorgmedewerkers. Want wie herkent dit niet in zekere mate bij zichzelf?
De zorgmedewerkers gaan kijken of er door bijvoorbeeld maatschappelijk werk een gesprek met de familie plaats kan vinden. Om op een rustig moment te achterhalen wat het verhaal van deze familie is. Misschien dat dit meer licht werpt op hun explosieve gedrag. Dat kan vervolgens helpen om deze familie beter te begrijpen en te benaderen. Waarbij ook duidelijk kan worden gemaakt wat wel en niet acceptabel gedrag is binnen deze zorgorganisatie.
Ook zullen de zorgmedewerkers in het teamoverleg aandacht vragen voor deze situatie. Om met elkaar te bespreken wat dit met hun doet, wat ze nodig hebben en hoe ze elkaar hierbij kunnen ondersteunen.
Het zijn geen kant en klare oplossingen. Maar de ruimte om met elkaar een dergelijke lastige situatie te bespreken geeft al lucht. En dat is geen overbodige luxe! De omstandigheden waaronder zorgmedewerkers, vaak nog jonge mensen, hun werk doen zijn lang niet altijd eenvoudig. Hoe mooi en zinvol hun werk ook is.