Een nieuw jaar is begonnen. Wat zal dat nieuwe jaar ons brengen in deze tijd waarin corona nog zo prominent aanwezig is? Stafmedewerker Wout Huizing mijmert over het omgaan met beperkingen waarmee we allemaal te maken hebben en roept op tot…. dankbaarheid!
Rond Kerst en de jaarwisseling kregen we thuis nog veel kaarten per post toegestuurd, maar ook digitale wensen in de mail én appjes. Eén vriendin appte:
Stukje wandelen – niet afgelast
Filmpje kijken – niet afgelast
Uitgebreid koken – niet afgelast
Spelletjes spelen – niet afgelast
Muziek luisteren – niet afgelast
Een boek lezen – niet afgelast
Online gamen – niet afgelast
Tijd voor elkaar – niet afgelast
Lachen – niet afgelast
Zingen – niet afgelast
Dankbaar zijn – niet afgelast
Een bijzonder berichtje om even bij stil te staan. “Toch een goed jaar gewenst ondanks alle beperkingen op dit moment’ was de begeleidende tekst.
Omgaan met beperkingen en je weg vinden in omstandigheden die je niet zelf hebt gekozen of kunt beïnvloeden, we maken het de afgelopen jaren allemaal mee in onze door coronamaatregelen beheerste samenleving. Bij Reliëf improviseren we vaak en veel hoe nú weer om te gaan met afzeggingen van trainingen, vormgeven aan digitale trainingen en bijeenkomsten, plotselinge afwezigheid van deelnemers etc.. Met grote belangstelling volgen we als medewerkers wéér een persconferentie en maken daarna de balans op wat dit betekent voor ons werk.
De reacties in de samenleving op alle maatregelen zijn zeer divers: boosheid, verdriet, depressiviteit, verzet, frustratie. Maar ook bezinning of gelatenheid.
Het appje doet me realiseren hoe verschillend je kunt omgaan met situaties vol beperkingen. Zie je vooral alle beperkingen en wat er allemaal niet meer kan of zie en zoek je ook wat nog wél mogelijk is? En lukt het dan zelfs nog om dankbaar te zijn? Spannende vragen omdat ieders situatie ook zeer verschillend is en de gevolgen voor de één veel ingrijpender zijn dan voor een ander.
Maar zouden we op dit punt iets kunnen leren van mensen die van zorg afhankelijk zijn en dagelijks en soms al jarenlang moeten leren dealen met allerhande beperkingen? Het deed me denken aan het proefschrift van Peterjan van der Wal, die in 2018 promoveerde. Zijn dissertatie heeft als titel: Wat maakt het leven de moeite waard? Ouderen aan het woord die permanent van intensieve zorg afhankelijk zijn. Hij schetst daarin die verschillende houdingen in het omgaan met de beperkingen die bij ouderen in het verpleeghuis aan de orde zijn. Hij legde drie vormen van ‘zingevingscoping’ bloot: a) bezig blijven met wat je nog kunt b) de strijd aangaan c) doelen lager stellen.
Overall conclusie is dat het leven voor ouderen die permanent van intensieve psychogeriatrische zorg afhankelijk zijn wel degelijk de moeite waard kan zijn. Wat daarin als belangrijke waarde op de eerste plaats staat is verbondenheid en ‘gekend worden’. De behoefte aan autonomie wordt vooral ‘mee willen tellen’, merken dat je van betekenis kunt zijn.
Juist die verbondenheid staat zo onder druk in onze samenleving. In de nieuwste handreiking rondom vaccineren (https://www.relief.nl/handreiking-polarisatie/ ) zoeken we een weg om verbonden te blijven op thema’s die mensen zo kunnen verdelen op dit moment.
En tegelijk hoop ik dat het lukt om telkens oog te houden voor de ‘kleine dingen’ van alledag die mogelijk zijn en waar je dankbaar voor kunt zijn. In mijn jarenlange werk als geestelijk verzorger in de ouderenzorg heb ik dat in elk geval van ouderen geleerd. Zoals een mevrouw die ongelooflijk veel tegenslag en moeite in haar leven had meegemaakt, een wandbordje had met de tekst: ‘Tel wat je hebt, niet wat je mist’. Dat was haar levensmotto, vertelde ze. En zo kon ze dankbaar zijn in haar situatie.
Een nieuw jaar ligt voor ons. Hopelijk een jaar waarin we verbondenheid kunnen ervaren en ondanks alle beperkingen ook dankbaar kunnen zijn.
Wout Huizing