Vandaag nu ik dit schijf, is het bijna eerste Advent. De tocht naar het licht is dit jaar taaier dan voorgaande jaren. Door wat er aan zorgen in mijn eigen leven is, en zeker ook door de zorgen om de wereld. En toch zal het ook dit jaar weer Kerstmis worden. Mijn 22e Kerst als geestelijk verzorger, en de eerste waarin ik niet voorga in een kerstviering. Vorig jaar nam ik afscheid van Severinus in Veldhoven met Kerstmis.
Voor mijn aanstelling als geestelijk verzorger had ik niet zo veel met Kerst. Ik was altijd bij de kerstnacht in mijn geboortedorp Noord-Scharwoude, het liefst in de rooms-katholieke kerk want daar hadden ze voor kinderen een engeltje dat met het hoofd knikte als je er een gulden in deed. Dat vond ik prachtig. De essentie van het feest was voor mij niet zo belangrijk als nu.
Mensen met een verstandelijke beperking hebben me in alle opzichten geleerd om het leven te vieren. Van alles is een feest te maken met wat goede wil en een flinke dosis onvervalst levensplezier. Zelfs Hemelvaart werd een heel bijzondere ervaring door de volkomen overgave van de bezoekers van de vieringen. Hemelvaart? Dat is het feest van zelfstandig je weg mogen gaan. Met Pinksteren vieren we onze creativiteit, de levensvreugde die we krijgen van elkaar en van God zelf. En met Kerst is het elke keer weer een belevenis om te zien hoe gewone mensen veranderen in kerstfiguren. Op maandag zie ik Jan nog een broodje kroket eten in het restaurant. Om hem dan een paar dagen met Kerstmis in aanbidding als herder het kindje in de kribbe te begroeten.
Elk jaar was er wel een medewerker die als kersverse moeder met haar baby in de stal zat. De moeder vermomd als herder zodat het echte stralende middelpunt de Maria kon zijn met een verstandelijke beperking. Ik heb Maria’s gezien van in de 80. Maria’s met Downsyndroom. Maria’s in de rolstoel. Het maakt niet uit want het kerstspel wordt ernstig genomen. En de spelers omkleden zich met hun rol en de mooie kleren die daarbij horen. Maria in een blauw gewaad, Jozef ernaast met een houten staf en een glanzend bruine jas. De engelen met zilveren vleugels. Vrijwilligers maakten engelenkostuums die geschikt zijn voor engelen in een rolstoel. De vleugels zitten vast aan de achterkant van de rolstoel. Zo krijgt ieder vleugels en wordt Jezus elk jaar weer daadwerkelijk geboren. Ik moest denken aan de regels van een gedicht: soms breekt het licht onstuitbaar door.
Ja, de herbergier vergeet zijn tekst wel eens en zegt dat er toch plek is. “Want dat kun je toch niet maken.” En Herodus is zo’n kwaaie nog niet. Want diegene zegt dan gewoon in de microfoon: “Nee hoor, ik ben ginne kwaaie, laat hem maar lekker naar Egypte gaan. Heeft ie nog wat eten nodig op de kameel?”
Exegese is tekstuitleg. De bewoners hebben een ander talent: hun eigen leven in het verhaal leggen, hun eigen karakter en hun bijzondere kijk op dit aloude verhaal. Zo wordt hun leven in het verhaal gelegd. Dat is ook exegese. Misschien wel meer dan mijn geploeter op vertalen.
Zo komt Lucas 2 op geheel andere wijze tot leven en krijgt ieder figuur even het licht op zich geschenen. Als ik kerst had gevierd met mensen met een beperking, dan was het ook voor mij pas echt kerst.
Dit jaar zal mijn kerst anders zijn, geen volle kerk, maar wel Kerstmis vieren met de scholieren op de middelbare school waar ik werk. Een markt met zelfgemaakte cakejes om geld in te zamelen voor een goed doel. Iets leuks doen met mijn mentorleerlingen. Een nieuwe wereld.
Een lichtrijk kerstmis wens ik iedereen! Zeker nu het donker om ons heen letterlijk en ook door alle dreiging, figuurlijk, donkerder is dan we soms kunnen dragen.
Door: Karin Seijdell. freelance trainer Reliëf, Geestelijk verzorger bij het Centrum voor Levensvragen en docent levensbeschouwing
