Tijdens het Reliëf-najaarsberaad op 21 november werd stilgestaan bij de ontwikkelingen in Geestelijke Verzorging Thuis. Guido Schurmann, beleidsmedewerker bij Agora, informeerde de aanwezigen over de ontwikkelingen van Geestelijke Verzorging Thuis, vanaf Valentijnsdag 2018 tot nu toe. Veel is ontwikkeld en tot stand gekomen. Belangrijk om daarbij de samenwerking tussen zorginstelling en de 44 tot stand gekomen Centra voor Levensvragen verder vorm te gaan geven.
Wout Huizing gaf de aftrap in deze bijeenkomst door in herinnering te brengen hoe één van de voorlopers van Reliëf, de Christelijke Vereniging van Zorginstellingen, 20 jaar geleden al (24 april 2002) een Sterrenbergconferentie organiseerde met bestuurders van zorginstellingen, beleidsmakers, politici, kerken, beroepsvereniging van geestelijk verzorgers en cliënten/ consumenten organisaties over ‘geestelijke verzorging en extramuralisatie van de zorg’. Een van de stellingen die daar besproken werd luidde: ‘De beroepsvereniging van geestelijk verzorgers in zorginstellingen stimuleert de vormgeving van extramurale geestelijke verzorging en komt op basis van onderzoek en praktijkervaringen met aanbevelingen die het specialistisch karakter van de geestelijke verzorging waarborgen en een indicatie geven ten aanzien van de gewenste formatie-omvang van de dienst geestelijke verzorging.’
Twintig jaar later is er véél gebeurd, vooral in de laatste vijf jaren. Guido Schürmann nam de toehoorders mee aan de hand van 5 G’s: Geschiedenis, Geestelijke Verzorging Thuis, Grond, Geld en Geluk.
Start Geestelijke Verzorging Thuis
De start van de ontwikkeling in de Geestelijke Verzorging heeft te maken met vele pioniers, maar kreeg de wind mee door een besluit van toenmalige minister van VWS, Hugo de Jonge, om gelden beschikbaar te stellen. Hij constateerde dat er een lacune aan het ontstaan was van mensen die wel met zingevingsvragen zitten, maar die de traditionele wegen naar kerken of levensbeschouwelijke instellingen niet meer willen of kunnen vinden.
Schurmann: “Tegelijkertijd: hij wilde de dominee ook niet gaan betalen, artikel 6 van onze grondwet geeft daarvoor geen ruimte. Uit eerdere gesprekken met betrokkenen in het veld waren er eerste gedachten geformuleerd om geestelijk verzorgers in te zetten hiervoor. Daar zag de minister wel heil in: de inzet van geestelijk verzorgers, onderdeel van een kwaliteitsregister en toch vrij en zelfstandig. Die dag is een beweging op gang gekomen. Er werd geld beschikbaar gesteld.”
Vanuit de subsidie werd omschreven welke mensen een beroep op de geestelijk verzorgers zouden kunnen doen: 50+ en palliatieve kinderen en volwassenen. Inmiddels zijn er circa 200 geestelijk verzorgers werkzaam in de thuissituatie. Veelal parttime, veelal in combinatie met een aanstelling in een ziekenhuis of zorginstelling. Vrijwel allemaal als zzp-er, die een overeenkomst met een Centrum voor Levensvragen aangaan om ingezet te kunnen worden bij vragen van burgers naar een geestelijk verzorger.
Een belangrijk item bij de start van GV Thuis was de borging van de kwaliteit van geestelijk verzorgers. Er is een kwaliteitsregister voor geestelijk verzorgers, het SKGV. Stichting Kwaliteitsregister Geestelijke Verzorging. Dit is een zelfstandig orgaan, dat toetst of kandidaten bekwaam en bevoegd zijn.
In het streven naar professionaliteit van het vakgebied GV Thuis stimuleert het zo andere werkvelden waar geestelijk verzorgers actief zijn om ook te professionaliseren. Voor ziekenhuizen en zorginstellingen is er dan ook de aanbeveling om geestelijk verzorgers in dienst te nemen en daarbij ook dezelfde kwaliteitseisen te stellen.
Zingeving is breed
Belangrijkste is misschien wel dat in het model van GV Thuis de spiritualiteit van de burger centraal staat. Daar ligt het accent: welke behoefte is er , welke achtergrond, hoe levendig. Vanuit wat de geestelijk verzorger zelf in zijn rugzak heeft, uit welke gronden hij of zij kan putten, kan hij aansluiten en mogelijk iets aanreiken aan mensen. Per definitie is er dan sprake van diversiteit. Kennis van culturen, achtergronden, levensbeschouwingen is dan noodzakelijk. En tegelijkertijd daarin als professional zelf stevig geworteld staan. Niet om te missioneren, zieltjes te winnen, maar om goed aan te sluiten bij de vragen en verlangens van mensen. Dienstbaar daarin ook.
Samenwerking
Vanuit de samenhang van het werk, het vervolg in de keten, de opvolging van intramurale geestelijke zorg voor burgers in de extramurale inzet van GV Thuis: welke mogelijkheden zouden daar ontwikkeld kunnen worden om die samenhang en samenwerking meer gestalte te geven? Dit betreft zowel de infrastructurele of inhoudelijke kanten, maar ook financieel. Zou het behulpzaam kunnen zijn een betaaltitel voor geestelijke verzorging te ontwikkelen? Niet om het vak te veranderen, dat blijft een vorm van begeleiding die geen behandeling is. Maar wel om de mogelijkheid te ontwikkelen geestelijke verzorging meer te verankeren in passende zorg. Er zijn eerste probeersels met de VGZ om een pilot te doen. Er wordt gekeken naar het model van welzijn op recept om de inzet van geestelijke verzorging meer in te zetten. Het biedt ook mogelijkheden om zorg en welzijn meer op elkaar te betrekken: een wens die steeds duidelijker klinkt, zowel op niveau van overheid als die van besturen en uitvoerders.
Nagesprek
In het nagesprek werd duidelijk dat geestelijk verzorgers die in de thuissituatie werken een specialistische vorm van geestelijke verzorging geven, waarbij ook ondernemerschap komt kijken. Hoe werk je samen met andere disciplines, hoe sluit je aan bij netwerken van mensen, welke expertise voor welke doelgroepen kun je inzetten?
Ook kwam de vraag aan de orde: voor welke groepen in onze samenleving móet er geestelijke verzorging beschikbaar zijn? Hoe worden de publieke gelden benut en voor wie? Waarbij ook duidelijk werd dat niet alle begeleiding betaald kan en moet worden uit een subsidie vanuit de overheid. Inzetten op particuliere betaling is óók mogelijk. Samenwerking en doorverwijzing vanuit zorginstellingen is ook belangrijk om verder te doordenken.
De inleiding van Guido Schürmann is door een klik op deze link na te lezen.