030 - 76 00 115 info@relief.nl

Eindelijk thuis

Eigenlijk heb ik met Henri Nouwen nooit niks. Het begon allemaal met een cadeau van een vriendin. Ze gaf me Nouwens bestseller Eindelijk thuis, een persoonlijke meditatie over het schilderij dat Rembrandt maakte van de bijbelse parabel van de verloren zoon. Drie jaar lang lag het op mijn nachtkastje te wachten om gelezen te worden.  

Eerlijk en uitgebalanceerd

Voor alles is een tijd, zo bleek ook nu. Want toen ik het boek eenmaal ter hand nam, liet het me niet meer los. De open en eerlijke, maar ook weloverwogen en uitgebalanceerde manier waarop Nouwen zich beurtelings identificeert met de jongste, wegtrekkende zoon, de oudste, thuisblijvende zoon en de wachtende, barmhartige vader, maakte een onuitwisbare indruk op me. Vanaf dat moment wilde ik meer weten van deze Nederlandse priester-schrijver die in Amerika als docent en auteur van spirituele boeken furore maakte.  

Hoe ben ik iemand maximaal nabij en behoud ik toch de afstand die nodig is om hulp te kunnen blijven bieden?

Afstand en nabijheid

Na veel van zijn werk als amateur – letterlijk ‘liefhebber’ – ontdekt te hebben, reisde ik voor onderzoek af naar de Henri Nouwen Archives in het Canadese Toronto. Doel was het verzamelen van informatie over het thema van afstand en nabijheid in professionele rolrelaties: hoe ben ik iemand maximaal nabij en behoud ik toch de afstand die nodig is om hulp te kunnen blijven bieden?  

Een prachtige dans

Een boeiende zoektocht die resulteerde in een eigen boek: Een prachtige dans (Tilburg: KSGV, 2017. Ik vergelijk daarin de zorgrelatie met een dans, en bestudeer de dynamiek tussen de partners.  

Afstand is geen vies woord

Als geestelijk verzorger – eerst in een verpleeghuis, nu bij mensen thuis – merk ik hoe belangrijk het is je bewust te zijn van die beweging van nabij komen en afstand nemen en daarnaar te handelen. Voor het welzijn van zowel hulpvrager als helper.  

In de zorg ligt door een vaak (al te) grote betrokkenheid van de helper het gevaar op de loer dat die ziek wordt of opgebrand raakt. Afstand, leerde ik, is geen vies woord maar broodnodig voor de eigen geestelijke en lichamelijke gezondheid.  

In de zorg ligt door een vaak (al te) grote betrokkenheid van de helper het gevaar op de loer dat die ziek wordt of opgebrand raakt. Afstand, leerde ik, is geen vies woord maar broodnodig voor de eigen geestelijke en lichamelijke gezondheid.] 

Radicale stap

In Canada bezocht ik ook L’Arche Daybreak, een Arkgemeenschap in Richmond Hill. Daar wonen mensen met een beperking in huizen samen met hun assistenten. Nouwen heeft er ook gewoond, na zijn academische carrière als professor aan de universiteiten van Yale en Harvard vaarwel te hebben gezegd. Een radicale stap: de intellectueel met de twee linkerhanden kreeg de lichamelijke zorg over de diep gehandicapte Adam.  

Adam

In het boek Adam. Een vriendschap (Tielt: Lannoo, 2003) beschrijft hij ontroerend de weg die hij aflegde met deze man, die zijn vriend en leermeester werd. Eerst was Nouwen ongeduldig en zag hij niets in Adam – Hebreeuws voor ‘mens’ -, maar gaandeweg kwam hij naar eigen zeggen door met name het fysieke contact met Adam thuis: bij zichzelf, bij anderen en bij God.  

Kracht van kwetsbaarheid

Het verhaal van Adam en Nouwens ook in andere boeken uiteengezette ideeën over goede zorg zijn naar mijn idee veelbetekenend en actueel. Het gaat over de kracht van kwetsbaarheid en wederkerigheid en over het lichamelijke als toegang tot het spirituele.  

Bezielend

Dat ik over deze voor de zorg zo relevante thema’s bij Reliëf een driedaagse leergang mag begeleiden, beschouw ik dan ook als een voorrecht. In een bezield en bezielend verband van elkaar leren, met elkaar uitwisselen, samen stilstaan en verder komen. Ik zie ernaar uit! 

Geschreven door Barbara Zwaan